Rosnące ceny ropy naftowej, gazu i węgla, a szczególnie niebezpieczeństwo przerwania dostaw tych surowców oraz coraz ostrzejsze wymogi dotyczące emisji gazów cieplarnianych powodują, że w miejsce likwidowanych starych reaktorów stawia się nowe. Do połowy2006 r. pracowały 443 bloki energetyczne w 31 krajach. W 2005 r. w elektrowniach atomowych wyprodukowano 2600 TWh prądu, co stanowiło ponad 16 proc. całej energii wytworzonej na świecie. Kolejne 26 reaktorów o łącznej mocy ok. 20 tys. MW jest w budowie, z czego 4 w Rosji i 8 w Indiach. W 11 państwach planowana jest obecnie budowa 41 reaktorów (o łącznej mocy 42,7 tys. MW), a o postawieniu kolejnych113 (o mocy 82,2 tys. MW) poważnie myśli się w 17 krajach. Czołówkę tworzą Indonezja i Republika Południowej Afryki (po 24 reaktory), Chiny (19) i... USA (13). Najbardziej dynamiczny rozwój energetyki atomowej notowany jest na Dalekim Wschodzie i w Azji Południowej.

Koszty produkcji energii elektrycznej
Źródło: IEA

Jednak Europa nie pozostaje w tyle: ponad połowa wszystkich czynnych reaktorów znajduje się na naszym kontynencie. W UE elektrownie atomowe działają zarówno na terenie starych państw członkowskich - m.in. we Francji, Wielkiej Brytanii,Hiszpanii, Niemczech, Szwecji, Finlandii, jak i nowych członków - w Czechach na Słowacji, Litwie i Węgrzech. Po powiększeniu o Bułgarię i Rumunię 15 spośród27 państw ma czynne elektrownie jądrowe. Spośród naszych sąsiadów tylko Białoruś nie ma jeszcze elektrowni jądrowej, ale również tam coraz konkretniej mówi się o jej powstaniu. Przykładowo w wyczulonej na ochronę środowiska Szwajcarii pracuje pięć bloków jądrowych, które dostarczają 48 proc. energii zużywanej przez ten kraj. We Francji - 59 bloków dostarczających aż 78 proc. energii. W Niemczech- 18 bloków (30 proc. energii), w Szwecji - 10 (46 proc.), Belgii - 7 (58 proc.),w Czechach - 6 (31 proc.), w Japonii - 54 (25 proc.), w USA - 104 (20 proc.),na Słowacji - 5 (55 proc. - zgodnie wymogami traktatu akcesyjnego do UE przestarzałe bloki mają być zlikwidowane do 2013 r. Z końcem ubiegłego roku zamknięto pierwszy blok elektrowni atomowej w Jaslovskich Bohunicach). Na Litwie - tylko jeden,ale dostarczający 72 proc. energii.

Z danych Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej wynika, że mamy do czynienia z systematycznym rozwojem energetyki jądrowej. W 2004 r. na świecie rozpoczęło pracę siedem bloków, zamknięto zaś pięć, znacznie mniejszych i już mocno zużytych. Stosunek mocy uruchomionej do wycofanej kształtuje się jak 4,5:1.

Najwięksi producenci energii nuklearnej
Źródło: IAEA

Przy eksploatacji elektrowni atomowej oprócz efektów ekologicznych znaczący jest również aspekt ekonomiczny. Koszt budowy elektrowni jądrowej jest wprawdzie ogromny(koszt rozpoczętej w zeszłym roku budowy elektrowni w Finlandii szacuje się na3 mld euro), ale według najnowszych analiz energetyka jądrowa jest najtańszym źródłem energii. Cena energii z atomu to 30-50 USD/MWh, z węgla - 35-60 USD/MWh,z gazu - 40-63 USD/MWh, z wiatru 45-140 USD/MWh, a z małej elektrowni wodnej- 65-100 USD/MWh. W przybliżeniu 1 MW mocy zainstalowanej w Ignalinie II będzie kosztował prawie 2,5 mln euro. Przy elektrowniach konwencjonalnych szacuje się,że 1 MW mocy zainstalowanej kosztuje ok. 1 mln euro (w budowanych nowych blokach w elektrowniach Pątnów i Łagisza jest to nieco więcej). Budowa elektrowni jądrowej kosztuje bardzo dużo, ale jej eksploatacja już nie. Budowane dzisiaj obiekty mogą pracować nawet przez 60 lat, co sprawia, że koszt energii jest bardzo konkurencyjny.Specyfika energetyki jądrowej to stosunkowo mały udział ceny paliwa w koszcie produkcji. Zdecydowanie mniejsze jest zapotrzebowanie na paliwo, dla porównania:elektrownia jądrowa o mocy 1 GWe zużywa ok. 35 ton paliwa uranowego rocznie,podczas gdy elektrownia węglowa o tej samej mocy wymaga dostaw 3 pociągów węgla dziennie. Dziś każda podwyżka cen ropy, gazu czy węgla powoduje automatyczny wzrost cen energii. A nawet znaczna podwyżka cen uranu nie spowoduje gwałtownego skoku ceny energii jądrowej. Według analiz przeprowadzonych przez PSE wzrost ceny uranu o 10 proc. spowodowałby wzrost kosztu energii o 2 proc. w elektrowniach jądrowych, natomiast analogiczny wzrost cen gazu spowodowałby wzrost cen o 8proc.

Elektrownia jądrowa pozwala nie tylko zapobiec niedostatkowi energii elektrycznej,lecz dodatkowo umożliwi zmianę struktury jej wytwarzania, która jest niewłaściwa z punktu widzenia ochrony środowiska. Niestety, Polska jeszcze przez kilkanaście lat pozostanie jednym z niewielu europejskich państw, które nie wykorzystują energii atomowej. Tym bardziej cieszyć się należy, że podejmowane są coraz bardziej konkretne działania przybliżające nas do zmiany tej sytuacji.

Opracowano na podstawie "Energia & Przemysł", luty 2007 r.